XV. MÄ°LLÄ° TÃœRK ORTOPEDÄ° VE TRAVMATOLOJÄ° KONGRE KÄ°TABI

ABSTRAKTLAR, BÖLÜM 13: Genel Ortopedi Travmatoloji

<< | Ýçindekiler | >>

TRAVMA KAYITLARI VE INTERNET: UYGULAMALARIN ÖN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bilginin çok hızlı olarak üretildiği ve kısa bir süre içerisinde geçerliliğini yitirdiği bir çağda yaşamaktayız. Bilgi çağı olarak ta adlandırılan günümüz bu nedenle insanlar ve kuruluşlar arasında bilgi aktarımının hızlı ve etkin olarak yapılmasını gerektirmektedir. 1970'li yıllarda Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP) ile heterojen işletim sistemlerinin ve ağlarının birbiri ile iletişimin sağlanmasını takiben iletişim ve bilgisayar ağları konusunda önemli gelişmeler olmuştur. Internet bu gelişmeler ile ortaya çıkan ve günümüzde en yaygın olarak kullanılan güçlü bir iletişim ortamıdır. Artık internet üzerinde farklı bilim alanlarında işbirliği(1 ), travmalı olgu sunumları (2,3), sanal hastaneler(4), kar amacı gütmeyen travma organizasyonları (Ek 1 ) yer almaktadır.

İki ayrı bilgisayarın verileri paylaşılabilecek şekilde birbirine bağlanması ile bir "local area network" (LAN) oluşturulmuş olunur. Bu ağ benzer veya farklı özelliklerdeki diğer ağlara bağlanarak birbirleri ile iletişim içinde olmasını sağlayacak şekilde geliştirilebilir ki bu çekirdek yapı internet olarak bilinir. Günümüzde internetin 80'in üzerindeki ülkeye yayıldığı, 5000 civarında ağı ve 10 milyondan fazla kullanıcıyı bünyesinde barındırdığı tahmin edilmektedir. 1986 yılında Ege Üniversitesi 'nin İzmir ile Fransa arasında "Türkiye Üniversiteler ve Araştırma Kurumu Ağları" organizasyonu kapsamında gerçekleştirdiği bağlantı sonrası 1992 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve TÜBİTAK'ın ortaklaşa yürüttükleri bir proje (TR-NET) sonucunda ülkemizin Amerika üzerinden internete bağlantısı sağlanmıştır(5). Üniversitemiz de 1995 yılından beri ODTÜ üzerinden bu ağ yapısı içinde yer almaktadır.

Bu bağlantı iki yönlü olarak düşünülecek olur ise birincisi ve en çok kullanılanı daha çok "net surting" olarak bilinen, bir takım internet araçlarını kulanılarak bu ortamdaki bilgilere ulaşmaktır. İkinci bağlantı yöntemi ise kullanıcının internette bir servis veya hizmet sunabilmesini içermektedir. Bu çalışmada kliniğimizde prospektif olarak doldurulan "Travmalı Hasta Kayıt Formu" ile 1994 yılından günümüze değin elde edilen verilerin iletim ara yüzlerinden biri olan "World Wide Web"

(www) ile yazı ve grafik olarak internet ortamına aktarımı aktarılmasının analizi yapılmıştır.

WWW araştırmacılar tarafından üretilen dökümanlara bilgisayar ağı üzerinden rahat ulaşmak amacı ile Cenova'daki Avrupa Parçacık Fiziği Laboratuarlarında 1989 yılında geliştirilmiş bir "client ve server temeli" (istemci/sunucu) araçtır(2,5). Apple Macintosh, IBM- uyumlu /Windows ve UNIX işletim sistemi altında çalışan grafik iş istasyonları arasında uygun ara yüzleri ile kompleks (resim, ses ve harekeli görüntü içeren) dökümanların kulanılabilmesini sağlar. Hypertext adı verilen bir sistemin üzerine inşaat edilmiştir. Hypertext mantığında bir dökümanın içindeki bir kelime bir başka dökümana ya da referansa bağlanmaktadır (link). Kullanmakta olduğunuz dökümandan referans verilen yere geçip ilgili bilgiyi alıp yine kalınan yerden devam etmek mümkündü. İşlevsellik açısından kullanıcıya yakın (user friendly) ve fonksiyonel bir sistemdir. Ekran üzerinde görülen veriler, resimler istenirse bu noktaya ulaşanlar tarafından ayrı bir dosya olarak lokal disk üzerine kopyalanabilir (download). WWW önemli avantajlarından birisi de hemen tüm internet bilgi sevrvislerine (gopher, WAIS, FTP, Usenet gibi) kendisi üzerinden ulaşım sağlamasıdır. Bu özellikleri WWW'i bilgiye ulaşmada en önemli araç haline getirmektedir. WWW server'ları ile sunulan bilgiye ulaşabilmek için öncelikle "client" (istemci) bilgisayarda çalışacak "browser" (tarayıcı) adı verilen bir yazılıma (Netscpae NCSA Mosaic, Lynx gibi) gereksinim vardır.

Kullandığımız server yazılımı shareware olarak internet üzerinden temin edildi. FlieMaker Pro v:3.0 (Claris Corporation) da tuttuğumuz kayıtlar yine internet üzerinden share-ware olarak elde edilen "Common Gateway Interterance" (CGI) programı yardımı ile Machintosh Performa 5260 (Apple, Cupertion, Claifrnia) modeli; 6840 motorola işlemcili, 12 megabyte (MB) random acces memory (RAM) ve 1.2 gigabyte (GB) hard diski olan bir bilgisayar yardımı ile WWW üzerinden internette kullanıma açıldı (Şekil 1 ve 2). Bu yolla "http:// ortho.med.akdeniz.edu.tr/" üzerin-den ulaşılabilecek web sayfasını izleyerek 1994 yılından günümüze değin acil servise başvuran olgulara ait yaralanma-tedavi izlem verileri, radyografi, sintigrafi, ultrasonografi, komputerize tomograf ve manyetik rezonans görüntülerini araştırıcıların kullanabilmesi amaçlandı. Değişik işlemcili veya işletim sistemli bilgisayar kullanıcılarının bilgi edinmesinin yanısıra tarama, sorgulama, istatistik fonksiyonları yardımı ile kayıtların etkin kullanımına olanak sağlamanın yanısıra sayfanını daha da geliştirilerek travma önleme, acil değerlendirme ve yardım, hasta sunumu, travma konferansları ve toplantı duyurularının yapılmasıyla ülkemiz bazında bir travma bankasının oluşturulmasına çalışılacaktır.

Travma kayıtları etkinliğin ve kaliteli tıbbi hizmet verildiğinin gösterilmesinde temel dayanaktır. Benzer uygulamaların diğer birimlerde de yapılması ile ülkemizde travmalı olgulara ait verilerin daha iyi değerlendirilmesi, yeni yorumlara açık olması ve dolayısıyla daha sağlıklı bir durum saptamasının yapılmasının yanısıra kişisel eğitim ve çok merkezli çalışmaların önünde yeni ufuklar açacaktır (Şekil 1 , Şekil 2 ).

Ek 1: Bazı ortopedik travma organizasyonları

Orthopedic Trauma Association: http://www.ota.org, AO Foundation: http://www.switch.ch/ao-asif/index.html, HWB Foundation: http://tr.bsd.unhicago.edu/hwb, Trauma NET: http://www.trauma.lsumc.edu/

Referanslar

1. Casher O, Rzepa HS: Chemical collaboratories using World-Wide Web servers and EyeChem-based viewers. J Mol Graph 13 (5): 268-270, 1995

2. Block EF, Mire EJ: Trauma on the Internet: early experience with a World Wide Web server dedicated to trauma and critical care. J Trauma 41 (2): 265-270, 1996.

3. Glowniak, JV: Medical resources on the Internet. Ann Intern Med 123: 123-131, 1995.

4. D'Allesandro MP, Glavin JR, Erkonen WE, Curry DS, Flanagan JR, D'Alessandro DM, Lacey DL, Wagner JR: The Virtual Hospital: an IAIMS integration continuing education into the work Now. MD Comput 13(4): 323329, 1996.

5. Çağıltay K (editör): Herkes için internet. Türkiye Internet Proje Grubu yayınları, IPG95-02, 1992, Ankara.