KONFERANSLAR

ARTROSKOPİK LAZER CERRAHİSİ

Prof. Dr. O. Şahap ATİK

Lazer; Light Amplification Stimulated Emission Radiation kelimelerinin baş harflerinden oluşur (LASER) Önümüzdeki yıllarda tıp dünyasında, bu arada ortopedik cerrahların gündeminde daha çok yer almaya aday görünmektedir. Lazer ışını oluşturabilmek için; karbodioksit, argon ya da başka bir madde içeren odacıktan elektrik veya başka bir enerji geçirilir. Bu enerji o maddedeki atomları uyararak yeni enerji salınımını sağlar. Oluşan enerji aynalar vasıtasıyla yansıtılarak lazer ışını halini alır. Bu odacaklırda yer ala maddeye göre lazer ışını değişik özellikler gösterir. Ayrıca yer aldığı elektromanyetik spektruma göre dokularda değişik etkiler yapar. Bu etkiler arasında kesme, yakma, fotokoagülasyon, büzüştürme, metabolik etki vb. sayılabilir.

Tıpta kullanılan lazerlerde aşağıdaki temel unsurlar vardır:

1. Lazer kaynağı madde: Solid kristal, sıvı, gaz veya benzeri bir maddedir. Örneğin, argon, karbondioksit, neodymium, holmium, erbium vb.

2. Uyarma mekanizması: Lazer kaynağı maddeyi uyarmak için kullanılan enerjidir. Örneğin; yüksek voltajlı elektrik.

3. Feedback mekanizması: Rezonans boşluğunun uçlarına yerleştirilmiş aynalar vasıtasıyla fotonlar binlerce defa ileri geri gidip gelerek benzer ışık dalgaları oluştururlar.

4. Çıkış aynası

5. Soğutma sistemi: Lazerin oluşturduğu ısıyı azaltır.

6. Mikroişlemci: Kontrol panelinden verilen mesajları güç kaynağına, rezonatöre ve soğutma sistemine ileterek arzu edilen enerji çıkışını sağlar.

Lazer ışığı adi ışıktan farklıdır:

1. Monokromatiktir: Tek dalga boyu ve renk içerir. Oysa adi ışıkta değişik dalga boyları ve renkler vardır.

2. Işınlar birbirlerine paraleldirler (collimated).

3. Tüm dalgalar aynı fazda ve amplitüddedirler (coherent).

Lazer enerjisi ya devamlı dalga şeklinde ya da pulsasyon şeklinde kullanılır. İkinci yöntemde, iki pulsasyon arasında dokular soğuma olanağı bulduğu için bu tip lazerlere "soğuk lazer" denilmektedir.

Sıvı ortamda kullanılabilen lazerler içinde en yaygın (popüler) olanları neodymium: YAG veya holmium: YAG lazerlerdir. Artroskopinin de sıvı ortamda yapılıyor olması nedeniyle bu tip lazerler ortopedik cerrahide kullanılabilmektedir. İnce, esnek optik fiber vasıtasıyla sıvı ortamda taşınabilen lazer ile kıkırdak, menisküs ve diğer dokular kesilebilir, yakılabilir ve buharlaştırılabilir.

Artroskopik lazer cerrahisini en çok diz, omuz ve ayak bileği eklemlerinde uyguladık. Avantajları aşağıda özetlendiği gibidir:

- Bir alet ile, birçok aletin yaptığı kesme, koagülasyo, büzüştürme, buharlaştırma vb. işlemleri yapmak mümkündür.

- Lazer çubuğu mekanik ve motorlu aletlerden daha düşük profile sahip olduğu için cerrahi işlem sırasında sağlam dokulara verilen zarar daha azdır.

- Sadece patolojik dokular eksize edilir; gereksiz yere sağlam dokular eksize edilmez.

- Daha çok su içeren dejenere dokularda daha çok lazer enerjisi absorbe edildiği için "seçici etki" söz konusudur.

- Dokularda daha güzel traşlama ile daha düzgün yüzeyler elde edilir.

- Lazer çubuğu ile eklemlerin dar köşelerine ulaşılabilir. Küçük eklemlerde özelikle yararlıdır.

- Çok kaynayan eklemlerde (omuz ve işlemlerde (lateral retinaküler gevşetme) özellikle tercih edilmelidir.

- Kullanımı ve öğrenilmesi çok kolaydır.

Artroskopik Lazer Cerrahisi Endikasyonları

1. Diz Ekleminde

- Menisektomi - Kondroplasti

- Lateral retinaküler gevşetme

- Medial retinaküler büzüştürme

- Plika eksizyonu

- Sinovyal redüksiyon

- Debridman

2. Omuz Ekleminde

- Sinovyal redüksiyon

- Debridman

- Kondroplasti

- Kapsüler gevşetme

- Kapsüler büzüştürme (çok yönlü instabilite varsa)

- Bursektomi

- Subakromiyal dekompresyon

3. Ayak Bileği Ekleminde

- Kondroplasti

- Debridman

- Sinovyal redüksiyon

Klinik Deneyim

Temmuz 1992'den beri yaptığımız 300'ü aşkın artroskopik lazer cerrahisi uygulamasında aldığımız sonuçlar değerlendirildiğinde başarı oranı yüksek, komplikasyon ise çok azdır. Diz, omuz ve ayak bileği eklemlerinde; menisektomi, kondroplasti, lateral retinaküler gevşetme, plika eksizyonu, sinovyal redüksiyon (parsiyel sinovektomi), plika eksizyonu, bursektomi gibi cerrahi işlemler yapıldı.

Prospektif ve randomize klinik çalışmalarda;

- Menisektomi - Kondroplasti

- Lateral Gevşetme

gibi artroskopik cerrahi işlemlerde lazer ile konvansiyonel aletler kullanımı arasındaki farkı karaştırdık. Lysholm skorlama sistemi ile yaptığımız değerlendirmede lazer kullanımının diğerlerine göre üstünlükleri olduğunu bulduk.

Bir başka prospektif ve randomize çalışmada; ameliyat öncesi ve sonrası manyetik rezonans görüntüleme ile holmium: YAG lazerin osteonekroza neden olup olmadığını araştırdık. Uygun doz, uygun yöntem ve uygun süre lazer kullanıldığında böyle bir komplikasyonun söz konusu olmadığını bulduk.

Mekanik veya motorlu aletler ile yapılan artroskopik cerrahi ile karşılaştırıldığında, lazer kullanılarak yapılan artroskopik cerrahinin üstünlükleri vardır:

1. Doku tahribatı minimal düzeyde olmakta,

2. Kanama azalmakta,

3. Ameliyat sonrası hemartroz, enfeksiyon ve ağrı azalmakta,

4. iyileşme hızlanmakta; rehabilitasyon kolaylaşmaktadır.

Gelişen teknoloji, kullanım alanlarının genişlemesi ve fiyatların düşürülmesi ile lazerin ortopedik cerrahide kullanılması giderek yaygınlaşmaktadır (Şekil 1 , Şekil 2 , Şekil 3 ).

Referanslar

1. Atik OŞ, Bölükbaşı S, Cila E: Artroskopik Cerrahide Lazer (erken sonuçlar). Artroplasti Artroskopik Cer, 5:1 , 1992.

2. Atik OŞ, Şener E, Bölükbaşı S, Cila E: Nd: LAG Contact Laser Arthroscopy. J Is Ac Sci, 2: 124, 1993.

3. Atik OŞ, Şener E, Bölükbaşı S, Cila E, Altun N, Şimşek A, Başkan T: Laser Arthroscopy In Knee Injuries. J Neurol Arthop Med Surg, 15: 26, 1994.

4. Atik OŞ: Nd: YAG Contact Artroscopic Laser Surgery. In Arthroscopic Laser Surgery. Ed. AT Brillhart, Springer-Verlag, New-York, P. 183-1994.

5. O'Brine SJ, Miller DV: The Contact Nd: YAG Laser. Clin Orthop, 252: 95, 1990.

6. Sherk HH: Orthopedist Using Lasers In Surgery. Am J Artroscopy, 9: 7, 1993.

7. Siebert W: Laser In Meniscus Surgery. Artroplasti Artroskopik Cer, 9: 10, 1994.