XV. MÄ°LLÄ° TÃœRK ORTOPEDÄ° VE TRAVMATOLOJÄ° KONGRE KÄ°TABI

ABSTRAKTLAR, BÖLÜM 4: External Fiksatör

<< | Ýçindekiler | >>

846 UZATMANIN Ä°NCELENMESÄ°

Ankara Numune Hastanesi 1. Ortopedi ve Travmatoloji Kliniğinde 1979-1995 yılları arasında yapılmış olan 846 uzatma ve sonuçları incelenmiştir. Uzatma yapılan kemiklerin anatomik lokalizasyonu ve sayıları şu şekildedir: Tibia (619), femur (183), önkol (16), humerus (7), metakarp (9), önkol ampute güdük. (1 ), tibia ampute güdük (1 ), ayak-tarsi (5), kalkaneus (2), metatars (1), mandibula (27. Uzatma işlemleri için İlizarov tipi sirküler, bilateral uniplanar, unilaterat, unilateral mini olmak üzere çeşitli tipte eksternal fiksatörler kullanılmıştır. Çalışmada çeşitli etyoloji ve endikasyonları olan bu hastalardaki yaptığımız uzatma işlemleri incelenmiştir.

GiriÅŸ

İlk olarak 1912 yılında Ombredanne tarafından yapılmaya başlanan eksternal fiksatörlerle kemik uzatmaları uzun yıllar sadece alt ekstremitede uygulanmıştır (12). Alt ekstermitedeki yaygın kullanımı sonrası elde edilen deneyim ve üst ekstremitede kullanılmaya başlanmasından sonra, eksternal fiksatörler yardımıyla yapılan bu uzatma girişimleri kalkaneus, metatars, metakarp, ampute güdük, mandibula gibi yerlerde kullanılmaya başlanmıştır(11). Ancak, bunlar ile ilgili yayınlar genellikle olgu sonumu şeklindedir(13). Bu retrospektif çalışmada, kliniğimizde yapılan çeşitli uzatma olgularından elde ettiğimiz deneyim gözden geçirilmektedir.

Hastalar ve Metod

Ankara Numune Hastanesi 1. Ortopedi ve Travmatoloji Kliniğinde 1979-1995 yılları arasında yapılan 846 kemik uzatması incelenmiştir. Hastaların yaş ortalaması 10.6 olup uzatma yapılan en küçük yaş 4 en büyük yaş ise 30 dur. Kliniğimizde, ilk olarak 1979 yılında tibia metafiz ve diafiz uzatmaları, 1980'de femur uzatmaları, 1983'de epifiz uzatmaları, 1985'de aynı kemiğin 1'den fazla uzatılması, 1989'da önkol ve humerus uzatmaları, 1991'de metakarp ve falanks uzatmaları, 1993'de ampute güdük uzatması ve ayak uzatmaları, 1994'de de kalkaneus uzatmaları (öne uzatma) yapılmaya başlanmıştır.

846 kemik uzatmasının anatomik dağılımı 443 tibia, 143 femur, 193 tibia ve femur epifiz, (4'ü tibia distal epifiz,) 23 tibia ve femur metafiz, 16 önkol, 7 humerus, 9 metakarp, 1 önkol ampute güdük, 1 tibia ampute güdük, 5 ayak, 2 kalkaneus, 1 metatars, 2 mandibula şeklindedir.

Uzatma yaptığımız olguların etyolojileri şöyledir: 504 poliomiyelit sekeli, 171 doğmalık kısalık, 71 travma sekeli, 54 enfeksiyon sekeli ve 46 diğer (Tümor-yanık sekeli) nedenlerdir. 54 olguda aynı kemikte 1'den fazla uzatma yapılmıştır. (38 olguda 2 kez, 13 olguda 3 kez, 3 olguda 4 kez uzatma yapılmıştır.)

Uzatma işlemleri poliomiyeliti travma, enfeksiyon sekeli gibi olgularda ekstremite uzunluk farklarının eşitlenmesi; akondroplazi gibi orantısız veya orantılı cüceliklerde boy uzatması; aksiyel deformitenin eşlik ettiği bazı olgularda ise hem uzatma hem de deformite düzeltilmesi amacıyla yapılmıştır.

Tibia'da yapılmış olan ampute güdük uzatması olgusunda, diz altında protez kullanmasına olanak sağlamayan çok kısa bir güdük vardı. Uzatma, protez kullanmasını sağlamak amacıyla yapıldı. Benzer şekilde, kısa önkol güdüğü olan bir hastada protez kullanmasını sağlamak amacıyla güdük uzatması yapıldı.

Uzatma işlemleri için kemiğin özelliklerine göre değişik tipte eksternal fiksatörler kullanılmıştır. Tibiada bilateral üniplanar (Girgin tipi) ve sirküler (Ilizarov tipi), femurda unilateral ve sirküler, humerusta sirküler ve unilateral, önkolda önceleri sirküler, daha sonraları unilateral, metrakap ve metatarsta unilateral, ayak ve kalkaneusta Ilızarov tipi sirküler, ampute güdüklerde ise bilateral eksternal fiksatörleri kullanmaktayız.

Sonuçlar

Hastalar kaynama sağlandıktan sonra en az 6 ay en çok 4 yıl izlem altında tutuldular. Kaynama indeksi uzatılan kemiğe ve kısalığın etyolojisine göre çok değişkenlik göstermektedir. Akondroplazi, poliomiyelit sekeli gibi olgularda kaynama indeksinin enfeksiyona bağlı kısalık ve doğmalık anomalilere göre daha iyi olduğu bulunmuştur. Olguların %60'ında, kaynama sağlanabilmesi için ek cerrahi girişim yapılarak otojen kemik grefti ve plak ile tespit gerekti.

Uzatma sonuçlarını değerlendirmek için alt ekstermitede femur ve tibia uzatmaları için Faber ve ark'ları(4) tarafından oluşturulan kriterleri, üst ekstremite humerus için Cattaneo ve ark.'larının(2) oluşturmuş oldukları kriterleri kullandık. Sonuçların farklı etyolojilere göre farklılık gösterdiği, doğmalık anomali ve enfeksiyon sekeline bağlı kısalık ve deformite nedeniyle yapılan uzatmalarda sonuçların daha kötü olduğu, akondroplazi ve poliomiyeliti sekeli gibi olgularda yapılan olgularda ise daha başarılı sonuçlar alındığını gözledik.

En sık karşılaşılan komplikasyonlar çivi yolu enfeksiyonları, ödem, geçici paresteziler, eklem hareketlerinde geçici kısıtlılık gibi Velazquez ve ark'larınca(14) minör olarak belirtilen komplikasyonlardır.

Tartışma

Tibia ve femur uzatmalarında elde edilen deneyim ve başarılı sonuçlar sonrasında uzatma yöntemlerini diğer kemik uzatmaları için de uygulamaya başladık (5,6,7,8,9,10). Kliniğimizde ilk uzatma 1979 yılında tibia'da yapılmıştır. bundan ancak 10 yıl sonra önkol ve humerus, 12 yıl sonrada diğer kemik uzatma girişimlerine başlanmıştır (Şekil 1 , Şekil 2 , Şekil 3 ).

Femur, tibia, humerus dışında kalan ve literatürde nadir olarak rastlanan bölge uzatmalarında önemli sorunlardan biri endikasyonların belirlenmesidir. Metakarp ve metatars uzatmaları yapılan hastaların da asıl yakınmaları görüntü ve estetik açısındandı ve uzatma bu amaçla yapıldı.

Kısalık nedeniyle fonksiyonel sorunların az olduğu ve deformitenin eşlik etmediği olgularda hareket sınırlarının ve fonksiyonun korunmasına çok önem verilmesi gerekmektedir.

Ancak, güdük uzatması ve kalkaneus uzatması yaptığımız olgularda kısa kemik segmenti nedeniyle protez kullanamama veya kullanmada güçlük gibi belirgin fonksiyonel bozukluk vardı. Yapılan uzatma sonucunda, bu hastaların protez kullanımında belirgin iyileşme sağlandı.

Burada sunmuş olduğumuz 846 uzatma farklı etyolojili, farklı kemiklerde farklı yöntem ve cihazlarla yapılmış olduğundan sonuçları birbirleriyle veya literatürdeki sonuçlarla karşılaştırma olanağını bulamadık. Ancak tiba, femur, humerus uzatması yaptığımız olguları kendi içinde incelediğimiz sonuçların başarılı olduğunu görmekteyiz.

Önkol, metatars, metakarp, güdük uzatmaları için tibal, femur, humerusta olduğu gibi uzatma sonuçlarını değerlendirecek kriterler olmasa da, bu uzatmalarda da hasta memnuniyeti, estekik ve fonksiyonel açıdan tatmin edici sonuçlar aldık. Bu gibi hastalarda endikasyon iyice gözden geçirilmeli ve hastanın fonksiyonel ve estetik beklentileri belirlenmelidir.

Bu sonuçlar bize eksternal fiksatör ile uzatma işlemlerinin literatürde sık yer almayan gölge ve endikasyonlarda da başarı ile yapılabileceğini ve iyi sonuçlar verebileceğini göstermektedir.

Referanslar

1. Amilo S, Gil-Albarova J, Pampliega T. Lengthening of the first metatarsal bone: a case of congenital shortening. Acta Orthop Scand. 1991; 62(3): 295-6.

2. Cattaneo R., Villa A., Catagni M A., Bell D. Lengthening of teh humerus using the ılizarov technique: Description of the method and report of 43 cases. Clin orthop. 1990; Jan(250): 1 17-124.

3. Çakmak M.: Ekstremite uzatma teknikleri. Eksternal Fiksatörler Damla Matbaacılık İst. S: 12-19, 1995.

4. Faber F.W., Keessen W., Roermund P.: Complications of leg lengthening. Acta Orthop Scand. 62(4): 327-32, 1991.

5. Girgin O.: Ekstremite uzatma endikasyonları, teknikleri, fiksatör seçimi ve olgularımız. Eksternal fiksatörler. Damla Matbaacılık İst. S:1-11, 1995.

6. Girgin O.: Özel cihazımızla yaptığımız femur uzatmalarımız. Ank. Numune Hst. Bülteni. Yıl 24 Sayı: 1, 1984.

7. Girgin O.: Ekstremite uzatma endikasyonları, etkinkleri, fiksatör seçimi ve olgularımız. Eksternal Fiksatörler. Damla Matbaacılık İst. S:1-11, 1995.

8. Girgin O.: Turan S., Eke S. Bir bacağın birden fazla kez uzatılması. 10. Milli Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongre Kitabı. 5:521, 1989.

9. Girgin O.: Turan S. Her iki alt ekstremitenin Uzatılması. Eksternal Fiksatörler. Damla Matbaacılık İst. 5:1996, 1995.

10. Girgin O.: Tümöz M.A. Epifizden tibia uzatmaları. 9. Milli Türk Ortopedi ve Travmatoloji Kongresi Kitabı. 5:196, 1995.

11. Ilizarov G.A. Transosseous Osteosynthesis. Ed. asasitance by Stuard Green. Springer Verlang. Berlin. Heidelberg 1992.

12. Moseley C.F. Leg lengthening. The historical perpective. Orthop. Clin. North. Am. Vol. 22, No:4: 555-561, 1991.

13. Stricker S J. Ilizarov lenghening of a posttraumatic below elbow amputation stump: a case repot. Clin Orthop. 1994; Sep (306): 124-7.

14. Velazquez R. J., Bell D F., armstrong P F., Babyn P., Tibshirani R. Complications of the use of the Ilizarov technique in teh correction of limb deformities in children. J Bone Joint Surgery. 1993; Aug. Vol. 75A: No.8: 11481156.